Opeens waren ze daar, donderdagavond, op Facebook, op Twitter, op nieuwsites en zelfs in anonieme sms'jes: geruchten dat de Bulgaarse nationale bank zou ingrijpen bij First Investment Bank (FIB), een van de grootste banken van het land. En opeens waren ze daar op vrijdagochtend: tientallen mensen die urenlang in de rij stonden om hun spaargeld op te nemen.
Toen om drie uur 's middags de bank vervroegd haar deuren sloot voor het weekend, was maar liefst 800 miljoen Bulgaarse leva opgenomen, ruim 400 miljoen euro. En bij sluiten van de beurs in Sofia een paar uur later was een aandeel FIB een kwart minder waard dan dat het nog die ochtend was.
Volgens de Bulgaarse minister van Binnenlandse Zaken Tsvetelin Jovchev was sprake van een doelgerichte aanval op het bancaire systeem. Hij kondigde aan dat zowel het openbaar ministerie als de financiële toezichthouders zullen onderzoeken wie de geruchten de wereld in hebben geholpen.
De aanval op FIB en de paniek die hij onder klanten van de bank veroorzaakte staan niet op zichzelf. Een week geleden greep de nationale bank in bij de veel kleinere Coöperatieve Handelsbank (KTB), nadat die had aangegeven in betalingsproblemen te verkeren en nadat de politie de administratie in beslag had genomen. Alle tegoeden van KTB zijn bevroren en klanten kunnen niet bij hun rekeningen.
“Ik ben bang dat dat ook bij deze bank gaat gebeuren”, vertelt Gergana Kirova (52), die gisteren ruim twee uur in de rij stond bij een FIB-filiaal in Sofia. “Het is niet zo dat ik geen vertrouwen heb in deze bank. Het probleem is dat ik geen vertrouwen heb in deze staat.”
KTB was de afgelopen jaren de huisbank van veel overheidsinstellingen en staatsbedrijven die daar soms meer dan de helft van hun financiële reserves hadden ondergebracht. Met dat geld verwierf de bank een keur aan bedrijven, vooral in de media en de energiesector. Sinds vorig jaar mogen overheidsinstanties niet meer dan twintig procent van hun geld bij een bank onderbrengen. Mogelijk speelt dit een rol bij de huidige problemen.
Bovendien is hoofdaandeelhouder Tsvetan Vasilev verwikkeld in een felle machtsstrijd met zijn voormalige zakenpartner, het parlementslid met criminele banden Delyan Peevski. Het lijkt erop dat First Investment Bank in die strijd wordt meegezogen. Bedrijven van Peevski zouden de afgelopen maanden massaal hun tegoeden hebben verplaatst van KTB naar FIB en zouden nu opdracht hebben gekregen om ook daar hun geld op te nemen.
Beide banken zijn opgezet met middelen waarvan de herkomst onduidelijk is en de gebeurtenissen roepen herinneringen op aan de bankencrisis van 1996, toen veertien Bulgaarse banken omvielen. “Alles ben ik toen kwijtgeraakt”, zegt Kirova. “Dat laat ik nu niet gebeuren.”