Het plein van school nummer 73 'Vladislav Gramatikov', in een woonwijk van de Bulgaarse hoofdstad Sofia, ligt onder een maagdelijk pak sneeuw, zonder voetstap, sleesporen of sneeuwpop. De gangen en lokalen ogen al even desolaat. En ze zijn koud. Nu er geen Russisch gas meer het land binnenstroomt, werkt de stadsverwarming in veel Bulgaarse steden nog maar minimaal. In school nummer 73 zijn alle radiatoren opengedraaid, maar warmer dan lauw worden ze niet.
"In sommige lokalen was het woensdag 14 graden", vertelt schooldirecteur Denitza Angelova. Met een dikke jas zit ze achter haar bureau. Op een paar meter afstand gloeit een elektrisch kacheltje. "Als de leerlingen dicht tegen elkaar aanzaten, was het iets warmer." Onverantwoord , vond de leiding, en stuurde de 1400 kinderen naar huis.
School nummer 73 is geen uitzondering. Volgens het Bulgaarse ministerie van onderwijs sloten gisteren 87 scholen hun deuren. Veel andere hebben hun lesuren ingekort. Alle scholen die van gas afhankelijk zijn, moeten twee keer per dag de temperatuur meten en doorgeven aan het ministerie. Wordt in een leslokaal minder dan 18 graden gemeten, dan zijn de autoriteiten onverbiddelijk: sluiten. In Sofia moeten de scholen daarnaast nog eens twee maal daags aan de gemeentelijke onderwijsdienst rapporteren.
"Het ministerie weet het, het stadhuis is op de hoogte, maar niemand doet er iets aan", zegt Angelova. "Wij moeten alle informatie uit de media halen, want de instanties zwijgen." En die media melden dat overal in het land de verwarmingsbedrijven bezig zijn om over te schakelen van gas op olie. In het weekeinde zou de verwarming daardoor alweer omhoog kunnen. Angelova: "Ik blijf dus maar optimistisch. Maandag bekijken we de situatie opnieuw."
Niet alleen de scholen verkeren in moeilijkheden. Verschillende ziekenhuizen hebben patiëntenstops ingevoerd en operaties uitgesteld, omdat slaapzalen en operatiekamers te koud zijn.
Fabrieken beperken de productie en geven werknemers vrij. Wie kan, schakelt over op alternatieve brandstof. De Bulgaren spreken al ironisch van een 'houten vakantie', verwijzend naar het enige stookmiddel dat hen nooit in de steek heeft gelaten.
In het straatbeeld van de steden worden de gevolgen van het gastekort steeds zichtbaarder. Verlichting bij monumenten blijft 's avonds uit, straatlantaarns branden op een lager pitje. In Sofia hebben bestuurders van bussen, trolleybussen en trams opdracht de verwarming uit te laten. Alles om maar wat energie te besparen. Student Yordan Radev haalt zijn schouders op. Ja, het is koud in de bus. "Maar thuis werkt de verwarming al twee dagen niet." Zijn huisbaas verbood het gebruik van elektrische kachels, uit angst voor overbelasting en kortsluiting. "Maar daar houd ik me niet aan", grijnst Radev. "Ik heb er meteen een gekocht."
Op School nummer 73 houdt Denitza Angelova een thermometer boven haar kachel: 19 graden. "Dat is niet koud, maar dat wil nog niet zeggen dat het warm is." Op de gang loopt een bewaker, weggedoken in zijn jas, handschoenen aan en muts op. Buiten begint het te sneeuwen.